MALKAN ČAUŠ DŽAMIJA U BRODAREVU

UPOZNAJ SANDŽAK DA BI GA JOŠ VIŠE VOLIO

Jedna od najstarijih džamija u prijepoljskom kraju je džamija Malkan Čauš u Brodarevu koja je izgrađena 1706. godine, kao vakuf, odnosno zadužbina osmanskog namjesnika koji je u to vrijeme upravljao Brodarevom.
Osnivač ove džamije je Mahmut Malkan čauš-baša Orhaneli iz Burse, koji je u vrijeme vladavine sultana Mustafe II (1695-1703), po naredbi velikog vezira Husein-paše Ćuprilića Mudrog (1697-1702), došao kao vojni zapovjednik u ovaj kraj. On je po nekima bio ne samo vakif džamije, već i osnivač Brodareva.
Imao je pet sinova: Muja, Bašu, Jusufa, Bećira i Kadriju čiji su potomci po njima dobili prezimena: po Muju – Mujezinovići, po Kadriji – Kadribašići, po Jusufu – Jusufovići, po Bećiru – Bećirovići i po Baši – Bašići. Ta bratstva se danas smatraju starosjediocima Brodareva.
Sadišnji izgled džamije u velikoj mjeri odstupa od prvobitnog. Džamija je bila sagrađena od čvrstog materijala, tačnije od kamena kombinovanog sa opekom. Zidovi džamije su bili u prečniku od 50 do 80 cm. Džamija je bila pokrivena ručno tesanom građom. Krovna konstrukcija je bila izgrađena na četiri vode. Iz krova džamije izranjala je munara koja je bila izrađena od drveta i koja je bila autentičan odraz minara takvog stila u Osmanskom carstvu.
Podovi su bili prekriveni drvenim patosom i zastrti ćilimima i sedžadama koje je tkalo i poklanjalo lokalno stanovništvo.

U historijskom muzeju u Bursi (Turska) u knjizi ,,KOSOVSKI VILAJET I SKADARSKI PAŠALUK” zapisano je arapskim pismom (harfovima) na turskom osmanlijskom jeziku.
,,Za vrijeme vladavine sultan Mustafe turskim carstvom, Husein paša Kepriloglu postavi za upravitelja Brodareva i brodarevskog područja 12 marta, 1109 godine, po Hidžri, odnosno 1698. godine, Mahmut Malkan čauš-bašu iz Orhaneli, Anadolija. On je bio vrlo čvrst, hrabar i ugledan čovjek, a povjerene poslove je na vrijeme u svemu izvršavao. Mnogo je doprinio likvidaciji i suzbijanju hajdučije, jer su u to vrijeme carski drum i drugi putevi bili poprište ubistava, pljački i drugog kriminala. Ubijalo se iz mržnje, osvete, nagona i niskih pobuda. U znak posebne pažnje i priznanja u vršenju povjerene službe, Malkan čauš-baša je dobio u trajno vlasništvo 40 rala zemlje”.
Malkan čauš-baša je umro u Brodarevu 1139. godine po Hidžri, odnosno, 1727. godine. Ukopan je pored džamije u Brodarevu koju je sam i sagradio. Na mezaru mu i danas stoje nišani koje mu je podigao njegov direktni potomak rahmetli Mursel Bećirović iz Istanbula.
Džamija je bila većih dimenzija, debelih zidova i na četiri vode. Imala je drvenu munaru.
”Džamija u Brodarevu ima uobičajeni izgled i klasičnu drvenu munaru. Na fasadama su postavljena po četiri prozora od kojih su gornji polukružno završeni, trijema nema. Munara koja izlazi sa krova dosta je niska, ali sa velikim otvorima na galeriji, koji su završeni jednostavnom profilacijom. Džamije sa drvenom munarom su postojale i u Sjenici, Prijepolju, Ribariću, Komaranu, Priboju i Novoj Varoši”.
Džamija Mahmut Malkan čauš-baše iz Brodareva ima veoma malo očuvanih elemenata autentične arhitekture prvobitne građevine iz 1706. godine. Najvjerovatnije je očuvan jedino glavni korpus zidan ćerpičem, koji je u novije vrijeme nadzidan po čitavom obimu.
Krov i krovna konstrukcija kao i minaret promijenjeni su prilikom radova na obnovi džamije 1928. godine. Ovom prilikom je promijenjen i smanjen nagib krova i krovni pokrivač. Oblik i obrada minareta su izvedeni krajnje jednostvno, bez dekoracije.
Kao posljedica bombardovanja u Prvom svjetskom ratu stradao je trijem džamije, koji je prvobitno bio otvoren sa drvenim elementima (stubovi, jastuci, tavanica, stepenište i sl..) Trijem je naknadno ozidan čvrstim materijalom, a sadašnji izgled nije u skladu sa arhitekturom glavnog dijela džamije.
U toku Drugog svjetskog rata džamija je bila znatno oštećena, a jedno vrijeme je bila zaposjednuta od strane njemačke vojske. Nijemcima je služila u toku rata za skladištenje oružja i municije, pa čak i kao konjušnica.
Poslije oštećenja u toku rata džamija je renovirana 1948. godine , a njeno renoviranje je pomogao tadašnji predsjednik općine Brodarevo Mursel Bećirović, kao i mještani koji su davali novčane priloge, dok je glavni majstor bio Ahmet Mujezinović.
Ali džamija je tokom vremena ponovo došla u zabrinjavajuće stanje. Postojala je opasnost da se krovna konstrukcija ne uruši.
Odbor islamske zajednice u Prijepolju se 1989. godine, obratio preko općinskih organa, Zavodu za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu sa zahtjevom da daju svoje mišljenje o mogućoj adaptaciji džamije u Brodarevu.
Međutim, desetogodišnje aktivnosti na iznalaženju mogućnosti za rekonstrukciju džamije u Brodarevu pale su u vodu.
Džematski odbor Brodareva nije poslušao preporuke i mišljenje Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva, kao ni mišljenje većih instanci Islamske zajednice, pa je donio odluku da se džamija poruši i na njenim temeljima sagradi nova.
Tako je Malkan Čauš džamija u Brodarevu, stara 300 godina, porušena u maju 2000. godine, a na njenim temeljima je iste godine počela izgradnja nove džamije.
Dana 13. jula 2002. godine svečano je otvorena nova džamija. Prilikom izgradnje džamije, majstor koji je došao da dobrovoljno i besplatno gradi munaru, u visini šerefeta, sa nekih dvadesetak metara pao je sa skelom, ali uz čuđenje svjedoka i medija prošao je bez ikakvih ozbiljnih povrjeda.
Nova džamija je većih dimenzija od stare. Harem ove džamije je dimenzija 13×10 metara. Na mahvilu (galeriji) ima 70 m ² za klanjanje, a u prizemlju oko 130 m ². Džematlije i dalje ulažu u izradi boljeg enterijera i eksterijera. Vakif Murat Kolić je potpuno finansirao postavljanje novih džamijskih prozora i obećao finansiranje termoizolacione fasade. Vakif Bekim Curi i drugi vakifi poklonili su nove tepihe. Abdesthana je renovirana uz finansijsku podršku vakifa Kukuljac Elvira i njegove porodice.
Džamija ima podno grijanje i savremenu kotlarnicu. Prelijepi mihrab je izgrađen sredstvima donatora iz Republike Turske
Džamiju krasi i umjetnički izrađeni drveni mimber.
Imam je Sanel-efendija Bjelak. U džamiji se klanja pet vakti namaza, džuma namaz petkom, teravija namaz u toku Ramazana i Bajram namazi. Namazi su izuzetno posjećeni.
Okosnicu namazdžija čini omladina. Radi se i na edukaciji vjernika i vjernica, pri čemu se dovode eminentni predavači. U kompleksu džamijskom je uređena učionica, tj. kafečajnica u cilju svakodnevnog druženja i edukacije.
U okviru džamije organizirana je i mektebska nastava kao i Škola Kur’ana